Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen

Bestaande kader

Beeldkwaliteitskader
Vanaf 2013 is het Beeldkwaliteitskader Openbare Ruimte van kracht.
Samengevat worden de volgende typen areaal, locaties en bijbehorende kwaliteitsnormen gehanteerd:  

Stand van zaken en planning

Meerjarenonderhoudsplan (MJOP)
In januari 2023 is het “Meerjaren Onderhoudsplan gemeente Houten MJOP) 2023-2027” voor de openbare ruimte door de raad vastgesteld. Dit plan geeft op objectniveau voor de komende 5 jaar (met jaarplannen) aan wanneer groot onderhoud en vervanging (GO+V) nodig is van wegen (en bermen), civieltechnische kunstwerken, verkeersregelinstallaties, bomen, plantsoenen, grasvelden, speeltoestellen en straatmeubilair.
Elk jaar wordt het MJOP door het college geactualiseerd en wordt een nieuwe jaarschijf toegevoegd

Civieltechnische kunstwerken
In de gemeente liggen 105 fiets/voetbruggen, 81 verkeersbruggen, 389 duikers, 32 tunnels, 30 steigers en 190 ander civieltechnische kunstwerken. De afgelopen 10 jaar is met groot onderhoud en vervanging de kwaliteit van de houten en betonnen bruggen sterk verbeterd. Bij een klein deel van de houten bruggen moet dit de komende jaren nog gebeuren.
In 2024 worden drie bruggen (Kluutweide, Appelgaarde/Troubadoursborch en Mispelgaarde) geheel vervangen evenals een steiger aan de Snoeksloot en een deel van de beschoeiing.  De totale kosten hiervan zijn €245.000.
Jaarlijks wordt 1/3 deel van de civieltechnische kunstwerken gereinigd. Dit komt enerzijds de beeldkwaliteit ten goede, anderzijds is het belangrijk om kleine gebreken zichtbaar te maken en houtrot te voorkomen.
Elk voorjaar worden alle bruggen, tunnels en steigers geïnspecteerd door de eigen dienst. Elke 5 à 6 jaar doet een extern technisch bureau dit. Daar waar nodig wordt direct ingegrepen en overige reparaties worden hetzelfde jaar nog uitgevoerd. Bij civieltechnische kunstwerken is het in het kader van de veiligheid van groot belang om de kwaliteit jaarlijks door middel van inspecties te monitoren en de technische staat op orde te houden.

Verhardingen
De gemeente Houten heeft 1 miljoen m2 asfaltverharding, 1,8 miljoen m2 elementenverharding en 67.000 m2 halfverharding. Een flink percentage (13,6%) van de  verharding heeft helaas een slechte D-kwaliteit die formeel wettelijk niet toelaatbaar is. De komende jaren wordt getracht dit percentage tot een minimum terug te brengen.
Naar verwachting wordt er in 2024 op circa 15.000 m2 onderhoud gepleegd aan elementenverharding (zoveel mogelijk buurtgewijs).
Na de vaststelling van het MJOP in januari 2023 is een aanbesteding gestart voor de werkzaamheden aan asfaltverharding. Door de grote omvang van deze werkzaamheden moet er Europees aanbesteed worden. Het bestek schrijven en het aanbestedingsproces hebben veel tijd in beslag genomen. De uitvoering kan daarom pas in het laatste kwartaal van 2023 starten. Dit betekent dat de projecten die in 2023 in het MJOP staan, niet allemaal in 2023 uitgevoerd kunnen worden en grotendeels doorgeschoven worden naar 2024. Grote asfaltprojecten die in het kader van de jaarschijf 2024 worden opgepakt zijn de Rondweg (tussen Oostrumsdijkje en de Koppeling), Kanaaldijk Oost, Hoofdveste en het Imkerspad.
In totaal wordt er t.b.v. de asfalt-, elementen- en halfverharding in de gemeente in 2024 voor €1.415.000 besteed aan groot onderhoud en vervanging (excl. de projecten die overlopen van 2023) en voor € 285.000 aan regulier onderhoud.

Verlichting en verkeersregelinstallaties
Per 1-7-2022 is er een lang meerjarig contract voor het onderhoud en de vervanging van de openbare verlichting afgesloten met een voor Houten nieuw bedrijf. De insteek van dit contract is onder andere dat er binnen 3 jaar overal energiezuinige ledverlichting is.
Gelet op de leeftijd van de Verkeersregelautomaten (VRA’s) is volledige vervanging nodig wat in 2024 zal worden afgerond. Overal komen intelligente iVRA’s met extra functionaliteit voor Smart Mobility toepassingen.

Groen
Het beheer van grasvelden, bomen en (bos)plantsoenen bestaat voornamelijk uit regulier onderhoud (in 2024 is hiermee € 1.583.000 gemoeid). Er is in 2024 voor in totaal aan
€ 245.000 GO+V nodig aan bomen en een aantal beplantingsvakken met bosplantsoen. Dit laatste vooral in Houten Noord, waar de beplanting al gauw 30 jaar oud is. In de jongere wijken van Houten is deze veroudering een toenemend knelpunt. Veel soorten cultuurbeplanting zijn na 30 jaar uitgegroeid en echt op. Daarnaast zijn er dan diverse vakken overgenomen door een dominante soort. Dit leidt tot  een monotone situatie met weinig biodiversiteit en een geringe beeldkwaliteit. Jaarlijks wordt rekening gehouden met ongeveer 10 vakken die daarom omgevormd moeten worden. In totaal gaat het daarbij om ca 6.000 m2 per jaar.
De Beleidsnota Bomen 2017-2020 is leidend voor de beheerstrategie van het bomenbestand. Het hoofddoel is het huidige groene karakter te waarborgen en daar waar mogelijk te versterken. Zoals ook in de afgelopen jaren is gebeurd, zullen de essenlanen met een toekomstverwachting van minder dan 5 jaar vervangen worden om een grote kaalslag in de toekomst te voorkomen. Dit betreft thans circa 50 bomen per jaar.

Kader
In het Water en Rioleringsplan (WRP) 2024-2027 is weergegeven hoe de gemeente haar stedelijke watertaken uitvoert. De stedelijke watertaken omvatten het grond-, oppervlakte-, hemel- en afvalwaterbeheer. Voor het bekostigen van de stedelijke watertaken heft de gemeente rioolrecht.

Op grond van de regels van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) zijn er voor de financiële afwikkeling naast een Voorziening Egalisatie tarieven rioolheffing nog twee andere voorzieningen en één reserve nodig.

1. Voor de risicoafdekking in het stedelijke (afval)waterbeheer is de Spaarvoorziening voor
   vervanging en risicoafdekking riolering met een omvang van € 1.000.000 ingesteld. Dit is
   ongeveer 0,6% van de totale waarde van het rioleringsstelsel.
2. Voor waterbodembeheer is de Spaarvoorziening waterbodembeheer (conform BBV art. 44 1d ingesteld waarin gespaard wordt voor de kosten van baggerwerkzaamheden die planmatig om de circa 12 jaar plaatsvinden. De jaarlijkse storting in deze voorziening is vanaf 2024 naar verwachting € 312.000.
3. Efficiency- en aanbestedingsvoordelen worden afgewikkeld in de Bestemmingsreserve
   efficiency resultaten en aanbestedingsvoordelen. De raad beslist over de inzet van de
   middelen in deze reserve.

De periodieke herziening van het WRP is het moment waarop de raad beslist wat de werkelijke en benodigde stand van de reserves en voorzieningen moet zijn. De raad bepaalt dan ook de hoogte van de rioolheffing voor de nieuwe periode.

Stand van zaken en planning
Het rioleringsstelsel verkeert in een goede staat. Naast het reguliere beheer van het rioleringsstelsel vergt in 2024 vooral het voorkomen van waterschade en overlast door extreme buien en het baggeren van watergangen de nodige aandacht.  

Belangrijke projecten in 2024 zijn:

• Vervanging van 8 rioolgemalen.
• Aanpakken risicolocaties voor wateroverlast in overleg met bewoners en bedrijven (in het kader van de klimaatadaptatie).
• Uitvoering van gemeentelijke projecten om te ontstenen/vergroenen en af te koppelen.
• Stimuleren van het ontstenen en vergroenen van tuinen, het afkoppelen van verharding en de aanleg van groene daken.  
• Baggeren van watergangen.

• Samen met de partners van het Netwerk Water en Klimaat werken aan klimaatadaptatie en een doelmatig en duurzaam beheer in de afvalwaterketen.

Ontwikkelingen
Door de kostenstijgingen van de afgelopen jaren (energie, arbeidskosten, rente en materialen) vallen de kosten van regulier onderhoud en projecten ca. 18% hoger uit dan in de afgelopen paar jaar. Met deze onvermijdbare kostenstijging hebben alle gemeenten te maken. De hogere kosten hebben uiteraard een verhogend effect op het tarief van de rioolheffing. In het op te stellen WRP 2024-2027 wordt dit verder uitgewerkt.

Elk jaar in september vindt een schouw plaats van de ruim 50 kunstobjecten voor het bepalen van het benodigde klein onderhoud (één of tweejarig) en groot onderhoud. Er is een regulier budget voor het verzorgen en onderhouden van de kunstwerken. Dit is toereikend. In 2022 is een classificatie-onderzoek uitgevoerd om duidelijkheid te krijgen over de invulling en omvang van de kerncollectie van de gemeente en de staat van onderhoud. Op basis van dit onderzoek is de lijst met kunstobjecten geüpdatet. Er is een kwaliteitsniveau vastgesteld voor nieuw te realiseren kunst. Op dit niveau wordt de kunst ook onderhouden.
In 2023 is een plan gemaakt om gefaseerd planmatig groot onderhoud en vervanging uit te voeren m.b.t. zwaar beschadigde of gestolen kunstwerken. De uitvoering hiervan zal in 2024 worden afgerond en hiermee zijn alle kunstwerken dan hersteld. De kosten van dit herstel worden bekostigd uit de bestemmingsreserve Kunstobjecten.

Belangrijke ontwikkelingen
Het streven is vanaf 2024 een nieuw Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP) in werking te laten treden. Voor het opstellen van het huisvestingsplan is een externe partij aangetrokken. Het huisvestingsplan geeft inzicht in de visie, het beleid en de knelpunten en oplossingsrichtingen voor de onderwijshuisvestingsproblematiek in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Zowel het onderwijs als de gemeente zien zich geconfronteerd met op enig moment afnemende leerlingaantallen, verouderde gebouwen alsmede verandering in wetgeving. Aspecten als duurzaamheid, multifunctionaliteit, toegankelijkheid en bereikbaarheid en inclusief onderwijs spelen een belangrijke rol.
Met het oog op de wettelijk vastgelegde gemeentelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting en de noodzaak van een lange termijnvisie zorgt het huisvestingsplan voor:

• een duidelijke visie en een beleidsmatig kader voor huisvesting van onderwijsvoorzieningen in de gemeente Houten;
• zicht op de beschikbare voorzieningen en de omvang van de noodzakelijke huisvestingsvoorzieningen voor onderwijs vanaf 2024.

Het huisvestingsplan besteedt aandacht aan:

• de huidige en toekomstige positie van de onderwijsinstellingen (zowel kwalitatief als kwantitatief).
• de knelpunten op korte, middellange en lange termijn.
• de uitgangspunten voor het huisvestings- en accommodatiebeleid.
• een toekomstscenario op basis van inventarisatie, knelpuntenanalyse en beleidsvoorkeuren.
• een toetsingskader voor de beoordeling van investeringsaanvragen voor onderwijs.
• financiële meerjaren-ontwikkeling van de huisvesting.

In het IHP is tevens aandacht voor de meerjarenonderhoudsplanning van de gemeentelijke onderwijsgebouwen MFA Limes en de schoolwoningen Plantagepolder.

Stand van zaken
Het IHP treedt vanaf 2024 in werking.

Planning
Vaststelling aanvang 2024

Kader
Op dit moment wordt met een meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP) voor alle gemeentelijke gebouwen gewerkt die in 2020 voor het laatst is vernieuwd. Daarin is vastgelegd dat de gebouwen op onderhoud conditieniveau 3 worden gehouden. Met de beschikbare financiële middelen kunnen alle gemeentelijke gebouwen op het afgesproken conditieniveau 3 worden gehouden. Om dit te bereiken wordt elk jaar het onderhoudsprogramma geactualiseerd en aangepast om deze doelstelling vast te houden. Conditieniveau 3 is een ‘sober doch doelmatig’ onderhoudskwaliteitsniveau, waarbij risico’s op storingen en defecten acceptabel zijn.

In juli 2023 is door de raad de Visie op vastgoed vastgesteld. In deze visie is onze werkwijze weergegeven en is ook opgenomen dat we op gebied van onderhoud nader beleid willen vaststellen, Deze wordt in het najaar van 2023 opgesteld en daarna met de raad gedeeld. In 2024 wordt een nieuwe nulmeting uitgevoerd, om vanaf 2025 weer met een nieuw MJOP te kunnen gaan werken. De balans wordt dan weer opgemaakt en dan wordt weer opnieuw bepaald in hoeverre de beschikbare middelen de kosten afdekken de komende jaren.

We maken voor het gemeentelijk vastgoed onderscheid in gebouw categorieën. Deze hebben we afgestemd op een landelijk gebruikelijke systematiek om ons ook goed te kunnen vergelijken met andere gemeenten. De gemeentelijke vastgoedportefeuille bestaat uit circa 90 objecten en ongeveer 100.000 m2 BVO (bruto vloeroppervlak). Verdeeld over de categorieën geeft dit het volgende beeld:

Gemeentelijk vastgoed onderverdeeld naar categorie

Stand van zaken
De gemeentelijke gebouwen verkeren in de afgesproken conditiescore 3, aan deze lijn wordt vastgehouden en in 2024 met een nieuwe nulmeting (inspecties van onze gebouwen) ook weer getoetst. We verwachten daarbij wel dat de forse prijsstijgingen van afgelopen twee jaar zorgen voor een grote uitdaging om binnen de huidige middelen aan deze kwaliteitseis te blijven voldoen. Zodra dit goed in beeld is gebracht, zal de raad hierover worden geïnformeerd om te bezien welke maatregelen we hiervoor kunnen nemen.

Belangrijke ontwikkelingen
In 2023 is een traject opgestart om een vervolg te geven op diverse verduurzamingsacties die in het verleden zijn uitgevoerd. Dit zal in het najaar leiden tot een ‘routekaart’ om in beeld te krijgen wat het betekent de komende jaren om aan de Houtense verduurzamingsambitie te kunnen voldoen. Deze routekaart wordt in Q4 van 2023 aan de raad aangeboden.
Ondertussen is gezocht naar hoe ook versneld al acties kunnen worden gepleegd om panden te verduurzamen met bestaande middelen, om hiermee ook de energielast voor onze gebruikers te verlichten. De raad heeft in november 2022 met motie 095 hier ook op aangedrongen. Onder andere is een aanbesteding voor zonnepanelen opgestart en zal in 2024 vele daken van zonnepanelen worden voorzien, conform ook in het coalitieakkoord al is aangekondigd.

Planning
Het MJOP gemeentelijke gebouwen wordt continue geactualiseerd op basis van onze onderhoudswerkzaamheden. In het najaar stellen we een jaarplan voor het komende jaar op. Dus ook voor 2024 is in januari 2024 een jaarplan beschikbaar dat is afgestemd met huurders en passend is op de financiële middelen.