Wat willen we bereiken?
Doelstelling 1
Behouden, beschermen en onderzoeken van cultuurhistorische waarden (monumenten, archeologie en landschap).
Wat gaan we daarvoor doen?
- Een goede inbedding en bescherming van cultuurhistorie en archeologie in ruimtelijke planningsprocessen. Dat is gebaseerd op wet- en regelgeving waaronder de Omgevingswet en wordt actief gecommuniceerd binnen de gemeente. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit speelt hierin een belangrijke rol.
- In januari 2023 heeft de Raad de Visie cultureel erfgoed aangenomen waarin is beschreven hoe wij in Houten met ons cultureel erfgoed om willen gaan. Het gaat hierbij om het historische landschap, archeologie, groen erfgoed en (steden)bouwkunst.
Het inzichtelijk maken van de samenhang en koppelkansen met andere beleidsterreinen is van belang omdat de gemeente met deze integrale aanpak kan voorsorteren op de Omgevingswet. Voor de periode 2023 – 2024 is in een uitvoeringsplan beschreven dat in 2023 is opgestart:
- actualisatie van het monumentenbeleid
- leidraad verduurzaming monumenten
- evaluatie van de commissie Ruimtelijke Kwaliteit
Al deze onderdelen worden in ieder geval in 2023 opgestart en zijn gepland in 2024 op te leveren. Dan zal eind 2024 de basis op orde zijn.
- Stimuleren van onderhouden en verduurzamen van erfgoedgebouwen door het proactief benaderen, adviseren en begeleiden van monument-eigenaren. Daarbij wijzen op subsidieregelingen en belastingvriendelijke mogelijkheden en assisteren bij vergunningstrajecten.
Doelstelling 2
Het draagvlak voor cultuurhistorie vergroten door cultuurhistorie zichtbaar en beleefbaar te maken.
- Ondersteuning van vrijwilligers die de Open Monumentendag organiseren.
- In de Visie cultureel erfgoed zijn verschillende acties opgenomen om aan deze doelstelling invullen te geven, namelijk:
- opstellen van een cultuurhistorische waardenkaart, laten vaststellen en publiceren
- inventariseren en opstellen beheerplan van de gemeentelijke collectie
- onderzoek naar mogelijkheden van een Houten museum
- opzetten revolverend fonds en randvoorwaarden daarvoor opstellen
Al deze onderdelen worden in ieder geval in 2023 opgestart en zijn gepland in 2024 op te leveren. Dan zal eind 2024 de basis op orde zijn. Onderdeel hiervan is ook dat wij gaan onderzoeken of er kansen zijn voor tijdelijke pop up tentoonstellingen als voorloper van een Houtens Museum. Hierbij kan het Houtense erfgoed zichtbaar worden gemaakt voor het publiek. Dit onder andere naar aanleiding van de uitkomsten van het cultuurfeest op 8 maart van de Houtense Cultuurtafel.
- Naast activiteiten vanuit de Visie ondersteunen wij andere initiatieven waarbij de cultuurhistorie binnen Houten beter zichtbaar wordt. Hierbij wordt onder andere een initiatief om een fietsroute langs grenspalen binnen de gemeente ondersteund. Ook worden bordjes met QR-codes in de openbare ruimte geplaatst waarmee informatie over monumenten wordt ontsloten.
- Het koesteren en benutten van onze cultuurhistorische en archeologische waarden om daarmee bezoekers te informeren over hun geschiedenis. Daarnaast kan cultureel erfgoed een aanleiding zijn voor recreatie om daarmee ook toeristen te spreiden over een groter gebied waardoor ongewenste drukte wordt beperkt.
- Inzetten van de archeologische werkgroep bij ruimtelijke ontwikkelingen waarbij hun rol meer educatief en publieksgericht wordt.
- Het bevorderen van kennis over en waardering voor archeologie bij de inwoners van Houten onder meer door het organiseren van archeologische tentoonstellingen en door het geven van voorlichting op scholen. De archeologische werkgroep beschikt over leskisten die hiervoor kunnen worden ingezet. Dat zal worden uitgebreid.
- Uitwerken mogelijkheden om de inundatiesluis bij fort Honswijk weer zichtbaar en beleefbaar te maken. Dat als onderdeel van het project dijkversterking Sterke Lekdijk. De Raad heeft hiervoor krediet beschikbaar gesteld en is geïnformeerd via een raadsvoorstel dat in november 2013 is besproken.
- Fort Honswijk is grotendeels overgedragen in erfpacht aan de Stichting Honswijk. Zij heeft een exploitant gevonden die het fort gaat exploiteren en een nieuw bestemmingsplan voor haar activiteiten op het fort gaat aanvragen. Als gemeente willen wij de stichting en de exploitant daarbij faciliteren.
- Met betrekking tot de Hollandse Waterlinies in het algemeen staat in de interim omgevingsverordening van de Provincie Utrecht dat de uitzonderlijke universele waarde van dit Werelderfgoed niet mag worden aangetast. De provincie heeft daarvoor per gebied een Gebiedsanalyse opgesteld waarin inzicht wordt gegeven waar en hoe de kernkwaliteiten zich manifesteren in het gebied en wat de samenhang daarvan is. Op basis daarvan kunnen (ruimtelijke) ontwikkelingen worden beoordelen om daarmee de duurzaam in stand houding te bewerkstelligd.
Bij visie- en planvorming is een integrale afweging van aanwezige belangen nodig. Daarbij blijft de regel van het niet mogen aantasten van het Werelderfgoed altijd gelden. In de nog op te stellen omgevingsvisie worden de Gebiedsanalyses opgenomen.